Filander zajęczy

Filander zajęczy
	Lagorchestes leporides
	(Gould, 1841)
	; Filander zajęczy; (eksponat Muzeum Zoologicznego w Petersburgu)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Plemię	Macropodini
Rodzaj	filander
Gatunek	filander zajęczy
Synonimy
	Macropus leporides Gould, 1841; Lagorchestes leporoïdes Gould, 1841; Lagorchestes gymnotis Blyth, 1859;
	Macropus leporides Gould, 1841; Lagorchestes leporoïdes Gould, 1841; Lagorchestes gymnotis Blyth, 1859;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; wymarły
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Filander zajęczy^[5] (Lagorchestes leporides) – wymarły gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1841 roku angielski przyrodnik John Gould nadając mu nazwę Macropus leporides^[1]. Miejsce typowe to interior Australii^[1]^[6]^[7] (autorzy Mammals of the World jako miejsce typowe wskazują interior Nowej Południowej Walii, w Australii^[8]). Okaz typowy (lektotyp) to skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura BMNH 1841.1128) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[9]^[10]

Nie opisano żadnych podgatunków L. leporides^[7].

Etymologia

Lagorchestes: gr. λαγως lagōs „zając”; oρχηστης orkhēstēs „tancerz”^[11].
leporides: łac. lepus, leporis „zając”^[12]; gr. -ιδης -idēs „przypominający”, od ειδος eidos „wygląd”^[13].

Zasięg występowania

Filander zajęczy występował w czasach współczesnych z śródlądowej południowo-wschodniej Australii, głównie wzdłuż rzek Murray i Darling, od granicy z Queensland przez środkową Nową Południową Walię do zachodniej Wiktorii i wschodniej Australii Południowej^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 45–49 cm, długość ogona 30–32 cm; masa ciała około 3 kg^[14]. Wierzch szarobrunatny, po bokach rudawy, spód ciała szarobiały.

Ekologia

Środowisko życia

Otwarte lasy, otwarte obszary trawiaste.

Tryb życia

Swoim zachowaniem przypominał zająca, kryjąc się za dnia w kotlince, zazwyczaj pod osłoną kęp ostrej, wysokiej trawy. Potrafił skakać na wysokość 1,8 m.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EX (ang. extinct „wymarły”)^[4]. Prawdopodobnie jedną z przyczyn wymarcia tego gatunku pod koniec XIX wieku było wprowadzenie do Australii lisów rudych (Vulpes vulpes), kotów domowych (Felis catus) i królików europejskich (Oryctolagus cuniculus), chociaż nadal dokładna przyczyna wyginięcia jest nieznana^[7]. Ostatni okaz schwytano w 1889 roku i od tego czasu nie odnotowano żadnych doniesień o tym gatunku^[7].

Uwagi

↑ Kombinacja nazw; nieuzasadniona poprawka Macropus leporides Gould, 1841.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d J. Gould. On Five new Species of Kangaroos. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 8, s. 93, 1840. (ang.).
↑ J. Gould: A monograph of the Macropodidæ, or family of kangaroos. London: The Author, 1841, s. ryc. 12 i tekst. (ang.).
↑ E. Blyth. Report of Curator, Zoological Department, for May, 1858. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 27, s. 276, 1859. (ang.).
↑ ^a ^b A.A. Burbidge & J.A.A.B.& J. Woinarski A.A. Burbidge & J.A.A.B.& J., Lagorchestes leporides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-21] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 16. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Lagorchestes leporides Gould, 1841. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagorchestes leporides. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-21].
↑ O. Thomas. A selection of lectotypes of the typical Australian marsupials in the British Museum Collection. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 10 (55), s. 128, 1922. (ang.).
↑ Species Lagorchestes leporides (Gould, 1841) (extinct). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).
↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 361, seria: North American Fauna. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 122.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 109.
↑ K. Helgen & E. Veatch: Extinct Marsupials and Monotremes. W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 30. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

Bibliografia

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 73, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[2] Kombinacja nazw; nieuzasadniona poprawka Macropus leporides Gould, 1841.

[Gould-1] J. Gould. On Five new Species of Kangaroos. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 8, s. 93, 1840. (ang.).

[gou-3] J. Gould: A monograph of the Macropodidæ, or family of kangaroos. London: The Author, 1841, s. ryc. 12 i tekst. (ang.).

[Blyth-4] E. Blyth. Report of Curator, Zoological Department, for May, 1858. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 27, s. 276, 1859. (ang.).

[iucn-5] A.A. Burbidge & J.A.A.B.& J. Woinarski A.A. Burbidge & J.A.A.B.& J., Lagorchestes leporides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-21] (ang.).

[Cichocki&inni-6] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 16. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[mdd-7] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Lagorchestes leporides Gould, 1841. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagorchestes leporides. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-06-21].

[tho-10] O. Thomas. A selection of lectotypes of the typical Australian marsupials in the British Museum Collection. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 10 (55), s. 128, 1922. (ang.).

[afd-11] Species Lagorchestes leporides (Gould, 1841) (extinct). [w:] Australian Faunal Directory [on-line]. Australian Biological Resources Study. [dostęp 2023-08-13]. (ang.).

[Palmer-12] T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 361, seria: North American Fauna. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=152_122]-13] Jaeger 1944 ↓, s. 122.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=139_109]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 109.

[Helgen&Veatch-15] K. Helgen & E. Veatch: Extinct Marsupials and Monotremes. W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 30. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]